In mijn opinie is werken met een digitale datakluis, de toekomstige manier van werken waar stichting BlockChange heen wil, een veel beter uitgangspunt dan de huidige situatie. Het is een werkwijze die ook als het gaat om de waarden waar je vanuit redeneert beter voor het onderwijs. En dat wil ik in dit artikel laten zien aan de hand van de Waarden Wijzer van Surf en Kennisnet.
Situatieschets
Maar voordat ik naar die Waarden Wijzer ga, schets ik eerst een beeld van de huidige en de nieuwe situatie. Daarvoor gebruik ik de onderstaande twee figuren (figuur 1 en figuur 2). In figuur 1 een beeld van de huidige situatie waar het gaat om het leren en ontwikkelen in onze samenleving.
Er is een reële werkelijkheid in de vorm van een beroepspraktijk, school, opleiding of cursus. Er is een plek in de werkelijkheid waar wordt geleerd en waar mensen vaardigheden ontwikkelen. Maar die plek is vaak niet direct verbonden met andere werkelijkheden of slechts door toeval of op een erg contextgebonden manier.
Gegevens worden via een omzetting (beoordeling, rubric, schema) in een digitaal systeem opgenomen. En soms is dat systeem verbonden met een overkoepelend systeem. En soms voldoet zo’n systeem aan één of meer uitwisselingsstandaarden om verbonden te kunnen worden met andere systemen.
Samengevat zijn de kernelementen (waarden) van deze manier van werken: verkokering, contextgebonden systemen en weinig gericht op samen, verbinding en uitwisseling.
Mijn beeld van de toekomst bestaat echter uit de situatie zoals geschetst in figuur 2. Een situatie die wel uitgaat van de waarden samen, verbinding en uitwisseling. Daarbij is er een reële werkelijkheid die via een taxonomie (zoals de Europese ESCO of het Nederlandse CompetentNL) verbonden is met andere contexten. Op die manier kunnen mensen ook buiten de context van de eigen beroepspraktijk, school of opleiding tonen welke vaardigheden ze bezitten en waar deze raken aan andere contexten.
Omdat je op die manier op een soortgelijke manier met elkaar in gesprek bent over de inhoud, kun je die inhoud ook erkennen en vastleggen in een credential: een certificaat, badge of diploma dat die werkelijkheid uitdrukt. En omdat taxonomieën werken op het kleiner niveau dan een diploma, kun je een rijkere schakering van de werkelijkheid vastleggen.
De uitreiking van die credential wordt vervolgens op blockchain, een onveranderbare database, vastgelegd. Zie het als digitale notaris die bewijs levert van zaken die in de werkelijkheid hebben plaatsgevonden. En op dat niveau gebeurt dat zonder dat privédata zijn te ontsluiten. Uiteindelijk wordt de credential die is vastgelegd gekoppeld aan een self-sovereign identity. Dat is een digitale identiteit waaraan meerdere digitale gegevens gekoppeld kunnen worden en die jij zelf beheert. Samen vormen die wat we een digitale kluis, datakluis of soms digitale rugzak noemen.
Ten slotte vormt die datakluis een standaard: dé manier om gegevens vast te leggen binnen het hele veld van onderwijs, opleiding en human resources. Omdat het één standaard vormt, wordt het eenvoudig om aan te sluiten bij eventuele andere standaarden. Je hoeft niet voor elke context opnieuw een koppeling te ontwerpen wat uiteindelijk tot veel lagere kosten leidt. Sommige onderzoeken wijzen zelfs in de richting van 40 tot 50 procent.
De WaardenWijzer
De WaardenWijzer van Surf en Kennisnet is erop gericht dat mensen de dialoog aan kunnen gaan over digitalisering in het onderwijs. Dat gesprek kan dan gevoerd worden op basis van waarden en leveren op die manier een gezamenlijke taal. Ik ga de drie elementen, autonomie, rechtvaardigheid en menselijkheid, op volgorde af.
Autonomie als onderdeel van nieuwe waarden
De nieuwe situatie verbetert in grote mate de autonomie van lerenden, studenten en scholen en bedrijven waarbinnen wordt geleerd. De student of lerende heeft veel meer keuzevrijheid. Gegevens meenemen van school naar onderwijsapplicatie naar andere werkgever wordt veel eenvoudiger. Je kunt dus eenvoudiger je eigen onderwijs kiezen of overstappen van werkgever, zonder veel waardevolle gegevens kwijt te raken. Ook ben je niet meer afhankelijk van het bedrijf of de school waar je bent aangesloten voor toegang tot je eigen gegevens.
Maar je persoonlijke levenssfeer is ook beter beschermd, omdat de nieuwe situatie is gebouwd vanuit het idee privacy first: het beschermen van privacy staat voorop. Je hebt je eigen datakluis waarin gegevens kunnen worden afgeschermd, zodat alleen jij bepaalt wie erbij mag en hoe lang. En je data is van jezelf, dus je kunt vergeten worden als je dat wilt. Net zoals dat was in de situatie dat alles op papier werd vastgelegd: vernietigd is vernietigd.
Maar het helpt dus ook onderwijsorganisaties in hun onafhankelijkheid. Net zoals de lerenden kunnen ook scholen eenvoudiger kiezen en overstappen. Ze kiezen hun middelen, maar zitten er niet aan vast, omdat de data op een bepaalde plaats in een bepaald format is opgeslagen. Je hoeft je als organisatie dus geen zorgen te maken over compatibiliteit. En datzelfde geldt dan dus ook voor de professionele autonomie van de docent/leraar: zonder zorgen over compatibiliteit, dataveiligheid of angst voor problemen bij het overstappen naar een ander systeem kan een docent keuzes maken voor het beste systeem voor zijn of haar context.
Voor bedrijven die software leveren wordt de service, de toegevoegde waarde voor het leren in de context uiteindelijk dus het belangrijkste element. En doordat data is gedecentraliseerd ligt er minder macht bij grotere partijen. De pluriformiteit van onderwijs is op dit moment al heel groot, maar deze blijft groot en wordt misschien zelfs groter, omdat onderwijsorganisaties zich niet hoeven te voegen naar de wijze waarop centrale systemen en organisaties het onderwijs en het leren voor hen inrichten.
Rechtvaardigheid als onderdeel van nieuwe waarden
Op het gebied van rechtvaardigheid helpt het iedereen in dit veld doordat de integriteit van informatie sterk wordt vergroot. Je gaat werken met één werkelijkheid, omdat je put uit dezelfde databronnen, de data bij de leerling, student, lerende of werkende die zich verder wil ontwikkelenDe informatie, content, data en systemen zijn dus betrouwbaar en omdat je telkens uit dezelfde bron put hoeft informatie niet telkens gekopieerd te worden en op meerdere plekken opgeslagen. Dat draagt bij aan de duurzaamheid van het systeem. Bovendien wordt er veel minder informatie opgeslagen bij allerlei organisaties, zodat de informatievoorziening doelmatiger plaatsvindt: gegevens worden alleen toegankelijk gemaakt en gebruikt op het moment van het leren.
Daarnaast leg je samen informatie vast en is deze verifieerbaar en dat vergroot de transparantie van informatie en wanneer je met één fundament onder het systeem werkt en dat open source ontwikkeld, kun je de democratische controle op het systeem vergroten. Dit in tegenstelling tot de veelheid van partijen die nu keuzes maken over dataopslag en grote machtspartijen die op dit moment zonder democratische controle functioneren in dit veld. En omdat gegevens alleen toegankelijk worden gemaakt wanneer deze voor het leren direct nodig zijn, wordt informatie ook veel
Een andere bijdrage op rechtvaardigheidsvlak levert BlockChange doordat het de gelijkheid bevordert. Niet alleen de gelijke kansen doordat credentials op het niveau van vaardigheden of kleinere kenniseenheden mogelijk wordt. Je bouwt daardoor voort op wat je al kan, op waar jij staat, in plaats van jouw positie ten opzichte van het systeem (klas, jaarlaag, groep). Je komt dus minder snel in een hokje terecht waar je vervolgens weer uit moet breken. En omdat iedereen beschikt over zijn eigen data, kun je ook gelijker worden behandeld.
Het is niet meer zo dat je alleen met een afgerond diploma verder komt, maar je kunt ook leren op andere plekken, vaardigheden op andere manieren bewijzen. En omdat het systeem ontwikkeld wordt met het veld, is de toegankelijkheid groot en leidt dit tot meer inclusiviteit: het systeem is eenduidiger (dus minder wennen), goed te begrijpen voor leerlingen in zowel praktijkonderwijs (leerlingen met een IQ van 50 tot 80) tot en met universiteit (Edubadges) en mensen die een zorgeloze schoolontwikkeling hebben doorgemaakt tussen 0 en 18 en mensen die op allerlei plaatsen hun leren fragmentarisch hebben opgebouwd.
Menselijkheid als onderdeel van nieuwe waarden
Uiteindelijk maakt BlockChange het systeem menselijker. Het versterkt betekenisvol contact omdat je in de onderwijscontext het gesprek kunt voeren over de inhoud (wat is er geleerd) in plaats van over de cijfers of wat de gezamenlijke waarheid zou moeten worden. Het doet meer recht aan wat er echt gebeurd is met respect voor de lerende: zichtbaar wordt wat er echt is gebeurt en dat wordt aan de lerende overgedragen. Daardoor kunnen mensen zich veel meer richten op hun zelfontplooiing in plaats van op het cijfer, het gemiddelde of discussies over het systeem en versterkt dat de autonomie en dus ook het welzijn van lerenden.
Daarnaast is het systeem op maatschappelijk niveau veel veiliger omdat minder data op één plek ligt en het systeem dus ook minder gevoelig is voor datadiefstal. En het versterkt de sociale samenhang: iedereen kan zijn eigen ontwikkeling tonen aan anderen, iedereen wordt op gelijke wijze behandeld en het verschil tussen een praktisch opgeleid iemand die vooral in de beroepspraktijk heeft geleerd en iemand die zich theoretisch op wetenschappelijk vlak heeft ontwikkeld wordt op systeemniveau kleiner.
