Beoordeling: 
Gegeven paarden mag je nooit in de bek kijken, zeker niet als het een afscheidscadeau is van een school waar je zes jaar met veel plezier hebt gewerkt. Toch ga ik dat hier doen, want van mijn oud-sectiegenoten kreeg ik Vrij man van Nelleke Noordervliet cadeau.
Nadat Nelleke Noordervliet met Snijpunt een heel ander soort roman schreef, keert ze met Vrij man weer terug naar wat ze in Pelican Bay deed (zometeen meer over de overeenkomsten). In tegenstelling echter tot dat boek, moet Vrij man echt op gang komen. De hoeveelheid historische informatie en achtergrond gaat wat ten koste van het verhaal en de ontwikkeling van de personages.
Daarna komt het verhaal echter op stoom en boeit zowel de omgeving als het personage Menno Molenaar dusdanig dat je in rap tempo door wilt lezen. Wel is de roman doorspekt van veel historische en filosofische achtergronden. Daarmee dringt zich de vraag op of Nelleke Noordervliet niet naast een half zo dikke roman ook een essay had moeten uitbrengen. Dit lijkt een kwaal (of literaire ontwikkeling) waar meer schrijvers last van hebben. Met de laatste Arthur Japin had ik het ook al.
De overgang naar de Nieuwe Wereld verloopt wat abrupt en deze is, zeker in het begin, niet erg logisch. Het lijkt bijna alsof Noordervliet een boek wilde schrijven over een kolonist in Nieuw-Nederland en deel 1 en 2 van de roman nodig had om dat in deel 3 uiteindelijk te kunnen verantwoorden. Wat zij beschrijft is echter interessant en komt het thema uiteindelijk ten goede.
De thema’s Verlichting, rede, maatschappij-inrichting en religie kenden we uit Pelican Bay ook al en deze spelen ook hier weer een prominente (nog prominentere) rol. Daarnaast zijn er ook inhoudelijke parallellen (een plantagehouder vs. een kolonist) en overeenkomsten in de opbouw van het boek (een/de schrijfster die een rol in het boek heeft).
Over het algemeen weet het boek goed te boeien en voor iemand die van historische romans houdt, zoals ik van jongs af aan, en niet vies is van wat gefilosofeer over de rede, zoals ik, heeft dit boek veel te bieden. En toch heb ik ook regelmatig gebladerd en geteld: hoeveel bladzijdes moet ik nog.
