Weg met de vierde taak van het onderwijs!

Toen ik op mijn 18e moest kiezen wat ik wilde gaan studeren, had ik een heel duidelijk beeld van wat ik wilde: ik wilde voor de klas. Ik wilde met leerlingen gaan werken. Mijn reden daarvoor was dat ik graag jongeren wilde helpen bij hun ontwikkeling. Ik heb mezelf tussen mijn 12e en 22e ook sterk ontwikkeld, ontdekt wie ik ben en mijn weg in het leven gevonden, ook al weet ik nog steeds niet waar me die gaat brengen. Kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van anderen (naast mijn liefde voor de literatuur) is mijn drijfveer als docent.

Dat die fase in je leven, waarin je loskomt van je ouders, je eigen weg moet gaan, een belangrijke is, laat het onderstaande TED-filmpje zien. Lisa Damour gaat in op het verschil tussen groter worden en volwassen worden. Als docent kun je dus bijdragen (vooral wanneer leerlingen niet meer naar hun ouders (willen) luisteren) aan het volwassen denken, aan het uitstijgen boven het puberale denken.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=UzuUljh-9uI&w=600]

De taken van het onderwijs

Het helpen volwassen worden en volwassen denken, komt naast alle andere taken die het onderwijsveld al heeft. Een paar jaar geleden schreef ik al over de steeds striktere eisen die aan leerlingen worden gesteld, de vele lespakketten die worden uitgebracht en de roep om op school aandacht te besteden aan elk maatschappelijk probleem dat een mediahype is geworden. En dat terwijl het onderwijs maar drie kerntaken heeft, zo beschrijft de Onderwijsvisie van D66 waaraan ik meeschreef ook al:

1. Mensen kwalificeren (individueel en maatschappelijk)
2. Mensen socialiseren
3. Mensen selecteren en alloceren (‘bepalen wat jou toekomt’)

Lang niet alles wat er op dit moment van het onderwijs wordt gevraagd, behoort het onderwijs toe. De socialisatiefunctie wordt de laatste decennia steeds breder uitgelegd (burgerschapsvorming) en de mondige consument, die per slot van rekening betaalt voor het onderwijs, zit lang niet altijd op de uitkomst van selectie en allocatie te wachten.

Met iedereen die meedenkt over het onderwijs, alle onderzoeken die op onderwijskundig gebied worden gedaan en alle onderwijsvernieuwingen, zou je verwachten dat we toch wel wat zijn opgeschoten de laatste decennia. Het lijkt echter steeds minder goed te gaan. Er is echter één belangrijk feit dat ons tegenhoudt beter onderwijs te geven en dat is de stiekeme vierde taak van het onderwijs: De bewaarfunctie van het onderwijs.

Weg met de bewaarfunctie

Veel scholen wereldwijd, maar zeker ook in Nederland zijn opgebouwd zoals dat in de negentiende en begin twintigste eeuw is ontstaan: maximaal 32 kinderen (in Nederland) zitten in één ruimte met 1 docent die hen uitlegt wat ze moeten doen en onderwijst in één of meer schoolvakken. Daarmee houden we kinderen van de straat, weten we precies waar ze zijn en kunnen we ze veiligheid bieden wanneer ouders werken of zich met andere taken bezighouden.

Die bewaarfunctie van het onderwijs wordt niet expliciet  benoemd en is ook zeker niet als voorwaarde voor leren uit onderwijskundig onderzoek naar voren is gekomen. Die functie remt ons zelfs in het hervormen, verbeteren en effectiever maken van ons onderwijssysteem. Enkele TED-talks die recentelijk verschenen op het web laten dat zien.

Een school in de VS heeft geëxperimenteert met onderwijs geven aan de hand van de vorderingen van het kind, in plaats van een rangschikking naar leeftijd. In het onderstaande filmpje wordt getoond hoe dit systeem werkt.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=AvZZmhRr0LY&w=600]

En wat weten we eigenlijk van effectief onderwijs en leren? Uit mijn eigen ervaring weet ik dat veel docenten voortbouwen op bestaande tradities, binnen de kaders van wat ze gewend zijn van het onderwijs uit hun eigen jeugd. Lerarenopleidingen helpen die ontwikkeling wel, maar de kwaliteit van die opleidingen wordt bediscussieerd. Bovendien wordt er relatief zeer weinig geld aan onderzoek en ontwikkeling gespendeerd in het onderwijsveld. In de onderstaande TED-talk laat Jim Shelton zien dat in de VS slechts 0,2% van het geld dat aan onderwijs wordt besteed wordt gestoken in onderzoek en ontwikkeling, tegenover bijvoorbeeld 12% in de gezondheidszorg en 4% in de auto-industrie. Hoe kan het onderwijs dan beter worden?

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=p_2b8TbNtF8&w=600]

Bovendien kunnen we als we de leeftijdsgroepen en bewaarplicht loslaten eindelijk leerlingen voor hun motivatie belonen. In die zin sluiten we dan veel beter aan bij wat we al lang weten uit bijvoorbeeld de game-industrie. Die slagen erin om mensen te betrekken bij complete online werelden (soms op het ongezonde af) en te motiveren door te spelen. Hierover John Riccitiello:

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=IQDr_tvBt9s&w=600]

Zeker in deze tijd, waarbij de onderwijsinspectie zich gaat bemoeien met het pedagogisch-didactisch klimaat op scholen en dus de inhoud van het onderwijs gaat beoordelen, moeten we als docenten zelf met goede ideeën komen en tegenwicht bieden aan de niet-professional die zich met het onderwijs bemoeit. En ideeën zijn er genoeg, zelfs ideeën die in de praktijk al getest zijn en passen binnen een brede visie op het onderwijs. We moeten het dogma van de 30 leerlingen in één ruimte, de bewaarfunctie van het onderwijs, loslaten om verder te komen dan waar we nu staan.