Na het regeerakkoord gelezen te hebben, wil ik in deze column aangeven wat mij goed en slechte punten lijken. Kijkend naar de tekst in zijn geheel, blijf ik een tegenstander van dit kabinet. Het akkoord ademt een kneuterige spruitjeslucht, gecombineerd met een wel erg links sausje voor een rechts kabinet. Echte hervormingen zijn er niet, op veel gebieden een hoop holle frasen en er staan ronduit slechte voorstellen tussen. Er blijft te veel voor mijn generatie op te lossen van de problemen van gisteren en vandaag, er ligt te veel de nadruk op wantrouwen, hard aanpakken, repressieen te weinig op progressie, vertrouwen, preventie en hulp bieden.
Toch valt de tekst me op papier erg mee. De manier waarop erover wordt gesproken (‘Nederland moet weer Nederlandser worden’) en de uitvoering baren mij vele malen meer zorgen. Hopelijk kan de oppositie in de minderheidssituatie die we nu krijgen een vinger in de pap krijgen. Dan nu, per hoofdstuk de hoogte- en dieptepunten.
Bestuur
In dit hoofdstuk veel goede punten: een randstadprovincie, een kleine overheid, afschaffen van deelgemeentes, facturen in 30 dagen betalen, alleen kerntaken uitvoeren en het verbeteren van het stemmen vanuit het buitenland. Toch gebeurt er wat democratisering betreft niet voldoende, het verkleinen van de volksvertegenwoordigingen lijkt mij geen oplossing voor welk probleem dan ook (we hebben verhoudingsgewijs al het kleinste parlement in heel Europa geloof ik). Ook de keuze om de gemeenteraden de waterschappen te laten kiezen gaat niet werken: hier heb je de kans om echt bestuurslagen samen te voegen. Ook de taalwet die het Nederlands en Fries gaat verankeren is symboolpolitiek.
Buitenland
De buitenlandparagraaf begint met een zin waarin drie keer het woord Nederland(se) staat. Ook de rest blijft erg hangen in de sfeer van ‘wat kan het buitenland voor Nederland betekenen’ in plaats van ‘wat kunnen we samen bereiken’. Ook de EU-betaling blijft hangen in gelobby en gedoe, Israël krijgt een prominente plaats (terwijl daar geldt dat beide partijen betrokken moeten zijn in een oplossing), de brede defensie is echt overbodig binnen de EU-samenwerking: ga daar echt samenwerken. Tenslotte bevalt mij het economische belang dat hier van de pagina’s druipt allerminst.
Economie
Hier een paar lichtpuntjes en een paar minder goede voorstellen. De lichtpuntjes: zelfredzaamheid in de ontwikkelingshulp is een goed beginsel (al helpt het afschaffen van handelsbarrières vele malen beter). Ook het onderbrengen van Landbouw onder het ministerie van Economische Zaken lijkt me prima en het mogelijk maken voor ZZP’ers en het MKB om in aanbestedingen mee te doen is een prima voorstel. De mindere punten in dit hoofdstuk zijn de gelijkschakeling van geluk en geld, van economie en welzijn. Welzijn is veel meer dan veel verdienen en hebben. Ook het toekennen van vergunningen wanneer de overheid te laat reageert is prima, maar de uitzondering bij vreemdelingenbeleid lijkt mij raar en wekt ook weinig vertrouwen voor voortvarend handelen op dit terrein. Ook vind ik het erg raar dat dierenwelzijn en natuur zijn ondergebracht in het hoofdstuk economie.
Financiën
Het hoofdstuk financiën is te technisch voor mij om uitspraken over te doen.
Gezondheidszorg
Het zorghoofdstuk is wat positieve en negatieve elementen in evenwicht: een fusieverbod voor zorgverzekeraars en -aanbieders lijkt me prima, het DBC-systeem dat nu al niet goed werkt uitbreiden niet. Het instellen van topziekenhuizen voor bijzondere verrichtingen lijkt mij prima, een eigen bijdrage in de GGZ lijkt me niet goed (waarom geestelijke gezondheidszorg anders behandelen dan fysieke zorg). De bonussen voor apothekers afschaffen en de duidelijkheid wat betreft het rookverbod zijn prima, opmerkingen als een ‘grotere doelmatig’ zijn holle frasen.
Immigratie
Het immigratiehoofdstuk is wel erg groot in vergelijking met de rest. Het is duidelijk wat volgens dit kabinet het grootste probleem is in onze samenleving. Veel holle frasen en onzekerheid over resultaten: illegaal verblijf strafbaar stellen a la, maar wat is de sanctie? En hoe zorg je ervoor dat bij gezinshereniging een goede integratie ‘verzekerd’ is? Veel van wat VVD en CDA (en PVV) willen vereist aanpassing van Europese verdragen. Hoe realiseerbaar is dat? HOe bewijst een werkgever dat hij eerst binnen Nederland en EU werknemers heeft gezocht voor hij daarbuiten gaat zoeken? Waarom worden Roemenen en Bulgaren gediscrimineerd bij de aanpassing van toelating werknemers? Wat gaat de regering doen met mensen die Nederlander willen worden maar een andere nationaliteit niet kúnnen afleggen (zoals Marokkanen)? Die kunnen dus geen Nederlander worden? Kortom: er komt een muur om Nederland, maar of de omringende EU-landen en wettelijke mogelijkheden daarvoor de stenen kunnen leveren blijft onzeker.
Nou vooruit, er staan drie punten in dit hoofdstuk die ik kan delen: buitenlandse diploma’s moeten sneller erkend en omgezet worden, positieve discriminatie wordt niet meer toegepast en het exporteren van sociale voorzieningen wordt beperkt.
Infrastructuur
De investeringen die hier gedaan worden klinken prima: 500 miljoen voor wegen en spoor (maar hoeveel voor elk?) en ook de investeringen in de binnenvaart zijn prima. Ook de verbeterde toegang voor invaliden in het openbaar vervoer en het mogelijk maken van aangifte door de werkgever in plaats van de werknemer in het OV zijn prima beslissingen. Toch zijn het niet invoeren van kilometerheffing en het opnieuw bediscussiëren van de Hedwigepolder slechte keuzes en discussies van gisteren. Allebei doen!
Onderwijs
Het voor mij belangrijkste hoofdstuk is erg mager, hoewel een aantal zaken die binnen D66 ook bediscussieerd zijn wel voorkomen in het regeerakkoord. Zo is het beoordelen van scholen naar toegevoegde waarde een prima manier om de kwaliteit beter te beoordelen, is het vaststellen van kerntaken voor het basisonderwijs een goed punt, zolang er daarnaast maar niet allerlei proefballonnetjes worden opgelaten. Een uniform leerlingvolgsysteem is wel erg top-down, hoewel het ook voordelen kan hebben. En wat docenten betreft ook een aantal voorstlelen die binnen de D66-werkgroepen de laatste jaren ook voorbij zijn gekomen: docent wordt een registerberoep en het invoeren prestatiebeloning. Allemaal prima. Maar aan de andere kant wordt er gesproken over ‘dwang en drang’ bij taalachterstanden, roosters zonder tussenuren (hoe willen ze dat realiseren en controleren?) een sociaal leenstelsel alleen voor de masterfase en ontbreekt welk beleid dan ook waar het de ov-kaart voor het MBO en studenten onder de 18 betreft.
Ouderenzorg
Ten eerste: waarom ouderenzorg apart vermelden en niet onder het kopje zorg? Daarnaast klinkt ‘de menselijke maat’ wel erg Jan Marijnissen. Het grootste probleem in dit hoofdstuk is de grote hoeveelheid nieuwe regels, toetsing en sancties die top-down op het werkveld worden losgelaten. Dit staat haaks op alle verdere deregulering waarover het akkoord spreekt.
Veiligheid
Ook hier weer veel goeds en veel onzin samen in één hoofdstuk. Goede ideeën zijn mijns inziens het adolescentenstrafrecht, aangifte door de werkgever (zoals hierboven al benoemd) en het doorberekenen van politiekosten bij evenementen. Toch ademt dit hoofdstuk een Big Brotherachtige sfeer: fouilleren, camera’s, nummerplaatherkenning. Daarnaast wordt de ruimte voor mogelijke eigenrichting groter, hulporganisaties als GGZ en TBS versobert en wordt drugs alleen aan de voordeur strikt gereguleerd, maar blijft de achterdeur schimmig.
De minimumstraffen wil ik apart benoemen. Ik ben hier zeer op tegen, maar de manier waarop het voorstel is verwoord stemt mij al wat geruster: alleen minimumstraffen bij een herhaling van het feit binnen 10 jaar na de eerste veroordeling.
Werk en sociale zekerheid
Twee punten kan ik van harte steunen: ambtenaren krijgen eenzelfde ww-regeling als alle andere werknemers (vindt D66 ook al jaren) en ik ben blij met het samenvoegen van allerlei regelingen zoals de WWB, WSW en Wajong (al zullen de gevolgen hiervan sterk gaan meewegen in mijn uiteindelijke oordeel. Slechte ideeën in dit hoofdstuk: bevriezen van de ambtenarensalarissen, maar dan de zorg uitzonderen. Als je dit dan toch wil, waarom dan niet ook de docenten? Of de politieagenten? Dat zijn toch ook ‘hardwerkende Nederlanders’. Ook wordt er weinig aan flexibilisering gedaan en blijft vaag wat wordt bedoeld met ‘vrijwillig doorwerken na de AOW-leeftijd blijft aantrekkelijk’.
Wonen
Stilstand, nietsdoen en de huiseigenaren beschermen: de hypotheekrente blijft bestaan jammergenoeg (al maak ik er zelf ook gebruik van) en er wordt alleen in de huursector ingegrepen. Op zich prima dat scheefwonen wordt aangepakt, maar er wordt hier maar half werk geleverd. Ook de koopsector verdient nieuw beleid.
Al met al ademt het akkoord kneuterige spruitjeslucht, gecombineerd met een wel erg links sausje voor een rechts kabinet. Echte hervormingen zijn er niet, op veel gebieden een hoop holle frasen en er staan ronduit slechte voorstellen tussen. Toch valt de tekst me op papier erg mee. De manier waarop erover wordt gesproken (‘Nederland moet weer Nederlandser worden’) en de uitvoering baren mij vele malen meer zorgen. Hopelijk kan de oppositie in de minderheidssituatie die we nu krijgen een vinger in de pap krijgen.
